Phòng Tránh Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

17-11-2022

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (Chronic Obstructive Pulmonary Disease – COPD) là tình trạng viêm niêm mạc đường thở mạn tính gây giảm chức năng thông khí ở phổi. Người bệnh thường cảm thấy ho khạc đàm và khó thở kéo dài vì đường thở bị hẹp so với bình thường và dần dẫn đến suy hô hấp.

1. Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính được chia làm hai dạng:

Viêm phế quản mạn tính: Là tình trạng lớp niêm mạc của các ống phế quản bị viêm. Lớp lót trong các ống phế quản phổi bị sưng tấy, đỏ và chứa đầy các chất nhầy. Các chất nhầy này là nguyên nhân gây hẹp đường thở.

Khí phế thũng là bệnh gây ra tình trạng khó thở do các túi phổi bị tổn thương lâu ngày khiến các túi phổi bị suy yếu và vỡ ra, thay thế phần không gian nhỏ bằng không gian lớn, gây giảm diện tích bề mặt phổi, giảm lượng oxy đi vào máu.

2. TRIỆU CHỨNG BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH (COPD) thường gặp:

Giai đoạn ban đầu, người bệnh có những cơn ho, khạc đờm, thở khò khè, tức ngực kéo dài
Nếu không điều trị người bệnh bắt đâu cảm thấy khó thở, nhiễm trùng đường hô hấp thường xuyên, thiếu năng lượng
Khó thở ngày càng tăng, đặc biệt là trong các hoạt động thể chất

Các mức độ khó thở:

Mức độ 0: Không khó thở khi leo cầu thang
Mức độ 1: Khó thở khi leo cầu thang từ tầng 2 trở lên
Mức độ 2: Khó thể khi leo dốc
Mức độ 3: Khó thở khi đi lại tốc độ bình thường trên đường bằng cùng người khác
Mức độ 4: Khó thở khi đi lại với tốc độ bình thường và thường xuyên phải dừng lại để nghỉ
Mức độ 5: Khó thở khi thực hiện các công việc hàng ngày như mặc quần áo, đánh răng rửa mặt

3. NGUYÊN NHÂN

Các yếu tố nội tại bao gồm: Tình trạng thiếu hụt, khuyết tật về gen như thiếu hụt men alpha 1 antitrypsin
Các yếu tố do ô nhiễm môi trường: Khói thuốc lá, thuốc lào, khí thải, khí độc công nghiệp ( xi măng, các sản phẩm than đá, bụi silic và các chất kích thích sử dụng trong nông nghiệp. )…

Hút thuốc lá chiếm hơn 90% các trường hợp mắc bệnh. Khoảng 20-30% số người hút trên 20 điếu thuốc lá mỗi ngày sẽ có các biểu hiện sớm hoặc muộn của COPD.

4. CHẨN ĐOÁN

Bệnh được chẩn đoán chủ yếu dựa trên những người ở độ tuổi ngoài 40, có tiền sử hút thuốc lá, thuốc lào hoặc tiếp xúc khói bụi kéo dài. Kết quả chẩn đoán được xác định khi thấy có rối loạn thông khí tắc nghẽn cố định.

1. Đo chức năng hô hấp (hô hấp ký) là xét nghiệm cho phép kiểm tra và phát hiện mức độ nặng của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính COPD. Hô hấp ký là xét nghiệm cần thiết để:
Chẩn đoán xác định COPD và phân biệt bệnh với các bệnh phổi khác như hen phế quản;
Đánh giá sớm mức độ tắc nghẽn phế quản;
Theo dõi tiến triển của bệnh;
Lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp.
1. Ngoài đo chức năng hô hấp đơn thuần, những thăm dò chức năng phổi hữu ích trong đánh giá bệnh bao gồm: Đo dung tích toàn phổi, đo thể tích khí cặn, khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch (DLCO).

Dựa vào các kết quả đo chức năng thông khí ở phổi, bác sĩ có thể chia bệnh thành các giai đoạn khác nhau:

- COPD giai đoạn sớm: Ở giai đoạn này, bệnh nhân có viêm niêm mạc đường thở, tăng tiết đờm. Trên lâm sàng thường bệnh nhân có biểu hiện ho khạc đờm kéo dài, có thể xuất hiện khó thở khi tiếp xúc các yếu tố nguy cơ như khói thuốc, khói bếp, hoặc khi thay đổi thời tiết.
- COPD giai đoạn muộn hơn: Ở giai đoạn này bệnh đã tiến triển nặng hoặc rất nặng. Bệnh nhân có hiện tượng khó thở khi gắng sức, những trường hợp nặng (giai đoạn 4), người bệnh có khó thở khi gắng sức nhẹ hoặc liên tục. Ngoài ra, người bệnh có thêm các biểu hiện đi kèm như: phù chân, tím môi…5

5. BIẾN CHỨNG

Nếu không được phát hiện và can thiệp sớm, bệnh COPD có thể gây ra một số biến chứng nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống người bệnh, thậm chí nguy hiểm tính mạng.

5.1. Tràn khí màng phổi

Người bệnh mắc bệnh ở giai đoạn nặng có tình trạng tắc nghẽn đường thở kéo dài dẫn tới hiện tượng lượng khí hít vào trong phế nang không được thở ra hết. Lượng khí tích tụ này tăng lên làm cho phế nang bị căng giãn, mỏng dần đi và dễ bị vỡ vào khoang màng phổi gây ra tràn khí màng phổi. Tính mạng người bệnh sẽ bị đe dọa nếu tình trạng này kéo dài và không được khắc phục.

5.2. Bệnh tim

Trong giai đoạn nặng của bệnh, không khí ra vào phổi bị cản trở và không được đổi mới thường xuyên, bên cạnh đó, vách các phế nang (túi khí của phổi) cũng bị phá hủy, lại càng làm cản trở sự trao đổi khí, do vậy làm nồng độ khí oxy trong máu bị giảm, tích đọng nhiều khí cacbonic. Tình trạng thiếu oxy thường xuyên sẽ ảnh hưởng tới hoạt động của các cơ quan đặc biệt là tim.

Không những vậy, tổn thương phế quản và phế nang càng nhiều khiến áp lực máu trong tuần hoàn phổi càng tăng, tim phải làm việc nhiều hơn, lâu ngày sẽ dẫn tới tình trạng giãn và thậm chí là suy tim phải.

5.3. Giảm tuổi thọ

Ngay cả bệnh nhân mắc bệnh ở mức độ nhẹ cũng có thời gian sống giảm hơn bình thường, người mắc COPD càng nặng thì thời gian sống càng ngắn. Hầu hết các bệnh nhân đều được chẩn đoán khi bệnh đã nặng hoặc rất nặng. Chỉ khoảng 70% bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nặng và 30% rất nặng sống sót sau 5 năm phát hiện bệnh.

5.4. Tàn phế

Tình trạng khó thở và đau cơ sẽ làm giảm khả năng vận độngà suy yếu các cơ hô hấp và vận động ( nhão cơ, teo cơ)
Tâm thần: người bệnh sẽ có cảm giác như bị tách biệt khỏi xã hội, hoạt động thường ngày phải phụ thuộc người khác. Tình trạng kéo dài có thể dẫn đến trầm cảm, chất lượng cuộc sống bị suy giảm nghiêm trọng.
Suy dinh dưỡng do không vận động, ăn uống kém.

6. PHÒNG BỆNH

Bỏ hút thuốc, tránh tiếp xúc với khói thuốc;
Dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, đúng liều lượng, đúng cách;
Tiêm phòng vắc xin cúm và phế cầu hàng năm
Liệu pháp tế bào gốc có thể được khuyến cáo trong tương lai
Tập thể dục các bài tập phù hợp với thể trạng, đặc biệt là các bài tập thở đúng cách, tốt cho hệ hô hấp

6.1 Hít thở kiểu thở chúm môi: Hít vào bằng mũi (mím môi), thở ra từ từ bằng miệng (chúm môi lại như thổi sáo). Thời gian thở ra gấp đôi thời gian hít vào. Lặp đi lặp lại 5-10 lần. Mỗi ngày ít nhất 3 lần, mỗi lần 15 phút. Sau khi quen rồi có thể dùng cách thở này liên tục hằng ngày.

6.2 Tập hít vào với sự tham gia tích cực của bụng (thở bụng): Nằm thẳng lưng, đặt một tay lên ngực, một tay lên bụng. Hít sâu, chậm và đều qua mũi, cảm nhận bụng nhô lên. Thở ra và cảm nhận bụng xẹp xuống. Thực hiện từ 5 – 10 nhịp thở.

6.3 Tập ho có điều khiển: Hít vào thật sâu rồi thở ra thật nhanh và mạnh. Động tác này giúp tăng lưu lượng nhỏ, do vậy giúp đẩy đờm từ phía dưới đường thở lên bên trên. Miệng hơi hé mở, ho khoảng 2-3 lần để đẩy đờm lên cổ họng.

6.4 Dinh dưỡng: Người bị phổi tắc nghẽn mãn tính là đối tượng cần có chế độ dinh dưỡng đặc biệt bởi tiêu hao nhiều năng lượng cho quá trình hô hấp

Suy dinh dưỡng là một vấn đề lớn ở những giai đoạn nặng của bệnh. 50 – 60% bệnh nhân COPD tiến triển trong tình trạng suy dinh dưỡng nặng. Việc cung cấp chế độ dinh dưỡng cân bằng rất quan trọng trong việc có thể giúp tái cấu trúc cơ và cải thiện nhanh chóng và rõ rệt chức năng hô hấp.

Những thực phẩm nên sử dụng bao gồm: Ngũ cốc nguyên hạt, Sữa và các sản phẩm từ sữa, rau xanh, chất béo có lợi, các loại hạt. Bên cạnh đó người bệnh cũng nên tránh ăn quá nhiều muối, đồ chiên rán, thức ăn nhanh. Đặc biệt cần kiêng tuyệt đối thuốc lá và rượu bia.

7. QUẢN LÝ COPD NHƯ THẾ NÀO?

- Các xét nghiệm cần làm khi đến bệnh viện: xét nghiệm máu, chụp X-quang tim phổi, siêu âm và đo chức năng hô hấp để nhận định được mức độ tắc nghẽn và giai đoạn của bệnh.

- Người bệnh hiểu rõ dùng thuốc tại nhà, chế độ sinh hoạt hợp lý, tập các bài tập phục hồi chức năng cho cơ hô hấp. Khi trở về điều trị tại nhà, người bệnh sẽ được

- Tái khám định kỳ hàng tháng. Mỗi lần thăm khám theo lịch khám định kỳ, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra chức năng hô hấp, tư vấn và cấp thuốc điều trị dự phòng cho người bệnh.

- Khi nào đến bác sĩ:

Ho , khạc đàm tăng lên, đáp ứng kém với thuốc đang sử dụng
Khò khè, khó thở tăng dùng thuốc cắt cơn không hiệu quả.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là bệnh không chữa khỏi hoàn toàn. Nếu không điều trị và theo dõi định kỳ bệnh sẽ diễn tiến nhanh và nặng dần, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như tràn khí màng phổi, suy tim, giảm tuổi thọ, tàn phế, trầm cảm.

Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, trang thiết bị y tế hiện đại là địa chỉ tin cậy trong việc điều trị các loại bệnh hô hấp thường gặp như: viêm phế quản cấp, viêm phổi do các loại vi khuẩn, virus, nấm; hen phế quản, COPD, ung thư phổi, tràn dịch màng phổi, giãn phế quản, bệnh phổi kẽ, xơ phổi, bụi phổi, hội chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ, các biểu hiện phổi trong các bệnh hệ thống…

ĐỂ ĐẶT LỊCH HẸN KHÁM VÀ TÌM HIỂU THÔNG TIN VỀ BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MÃN TÍNH, XIN VUI LÒNG LIÊN HỆ PHÒNG KHÁM Đ KHOA HOÀN MỸ SÀI GÒN